‘De links-rechts verhouding in de politiek is geen relevante indeling als je ziet wat de bijbel van de overheid vraagt’[1]
Als ‘de eenmansfractie met die scherpe, lichte ogen’ wist GPV-fractievoorzitter Gert Schutte vaak de media-aandacht op zijn partij te vestigen.[2] Schutte stond bekend als standvastig en gewetensvol. Meer dan eens waste hij met name het CDA de oren, omdat die partij in zijn ogen ‘moreel anarchisme’ vrij baan gaf.
De gereformeerde Schutte (1939-2022) zou in 1977 al in de Tweede Kamer zijn gekomen, ware het niet dat zijn partij, het Gereformeerd Politiek Verbond (GPV), bij de verkiezingen nèt niet genoeg stemmen behaalde om de tweede zetel te behouden. Vier jaar later was het wel zo ver: Schutte werd lijsttrekker in plaats van de terugtredende A.J. Verbrugh en vanaf mei 1981 was hij de enige volksvertegenwoordiger namens het GPV in de Tweede Kamer.
Gert Schutte. Foto: Marcel Antonisse, Nationaal Archief / Anefo
Hij was toen al lang actief binnen het GPV, eerst in de jongerenorganisatie, later onder meer als lid van het hoofdbestuur. De partij profileerde zich in de Kamer vooral op immateriële vraagstukken. Het verzet tegen de Algemene wet gelijke behandeling en de strijd tegen abortus en euthanasie speelden daarbij een belangrijke rol, evenals de bescherming van het traditionele gezin. Schutte richtte zich echter ook op sociaaleconomische politiek – de strijd tegen de werkloosheid – en het milieu.
Meer nog viel op dat Schutte een goede neus had voor staatsrechtelijke, zuivere verhoudingen. Reeds aan het eind van de jaren 1980 verwierf hij de reputatie van ‘staatsrechtelijk geweten’ van het parlement. Schutte noemde als een van de redenen voor zijn gezaghebbende rol het feit dat hij in zijn eentje in de Kamer zat: ‘Een éénpersoonsfractie staat of valt met de man of vrouw. Dat is ook griezelig. Je mag niet mislukken. Als lid van een grote fractie kun je nog wel eens een fout maken.’[3]
Bij de verkiezingen van 1989 won het GPV een tweede zetel, die werd ingenomen door Eimert van Middelkoop. Schutte zou tot februari 2001 fractievoorzitter blijven.
