Het politieke klimaat in de jaren tachtig was ongunstig voor kleine partijen. CDA, PvdA en VVD domineerden. Terwijl de drie kleine protestants-christelijke partijen tamelijk stabiel bleven, hadden de drie partijen ter linkerzijde van de PvdA het zwaar. Bij de verkiezingen in 1977 leden PPR, CPN en PSP grote verliezen: tien van de zestien zetels. In 1986 volgde een nieuw verkiezingsdrama: de CPN verdween uit de Kamer; de PPR en de PSP hielden respectievelijk twee en een zetel over.
Vanaf 1977 gingen stemmen op voor onderlinge samenwerking. De obstakels bleken echter lange tijd te groot. Op lokaal en provinciaal niveau kwamen weliswaar programcolleges tot stand en in 1984 en 1989 namen de drie partijen onder de naam Groen Progressief Akkoord deel aan de verkiezingen van het Europees Parlement. Maar op nationaal niveau stonden onderlinge tegenstellingen een samenwerking, laat staan een fusie, in de weg. Vooral de PSP lag lange tijd dwars. Dat veranderde toen die partij Andrée van Es koos als opvolger van Fred van der Spek. Begin 1989 strandden gesprekken echter opnieuw, ditmaal omdat het PPR-bestuur onoverkomelijke bezwaren had.
De plotselinge val van het kabinet-Lubbers II in mei 1989 zorgde voor een ommezwaai. In alle drie de partijen bleek de steun onder de leden voor vergaande samenwerking groot. De standpunten zijn naar elkaar toegegroeid. Binnen de CPN en de PSP stond het traditionele communistische en pacifistische gedachtengoed niet meer voorop en kwam er meer aandacht voor thema’s als feminisme en milieubescherming. Deze convergentie zorgde ervoor dat de drie partijen al in mei 1989 een akkoord sloten over een gezamenlijke verkiezingsdeelname als één fractie onder de naam Groen Links. Ook de EVP trad tot dit akkoord toe.
Affiche GroenLinks Tweede Kamerverkiezingen 1989. DNPP
Het blijkt moeilijk een nieuwe identiteit te vinden. De verkiezingsuitslag – zes zetels – valt tegen. In het partijprogramma was de spanning tussen ‘groen’ en ‘links’ duidelijk zichtbaar. De kandidatenlijst bevatte veel ‘oude’ namen: naast Van Es figureerden ook Ina Brouwer (oud CPN-leidster) en Ria Beckers (PPR). De laatste werd fractievoorzitter.
Op 25 november 1990 werd de nieuwe partij Groen Links opgericht. In de loop van 1991 hieffen de oorspronkelijke partijen zich op. In 1992 werd de spatie in de naam afgeschaft. Pas in de loop van de jaren negentig ontwikkelde GroenLinks zich tot een volwaardige oppositiepartij.
