Tussen 1982 en 1994 is de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD) de kleinste van de drie grote partijen in het Nederlandse politieke landschap. Als onderdeel van de kabinetten Lubbers-I en II is zij van 1982 tot 1989 de enige coalitiepartner van het grotere CDA. In 1982 leidt de toen 32-jarige Ed Nijpels de partij naar een grote overwinning: van 26 naar 36 zetels. Door deze overwinning kan een CDA-VVD-coalitie steunen op een (krappe) parlementaire meerderheid.  Diverse VVD-bewindslieden zijn afkomstig uit het zakenleven. Lubbers-I zet in op forse bezuinigingen en een zakelijker manier van politiek bedrijven. Ook neemt het kabinet stappen om facetten van de Rijksdiensten te privatiseren en vermindert het de overheidssteun aan bedrijven. Tijdens de kabinetsperiode raken diverse VVD’ers verstrikt in affaires. Zo komt vicepremier en minister van Economische Zaken Gijs van Aardenne in de problemen vanwege de RSV-enquête.

In 1986 krijgt de VVD dan ook een klap te verduren. Zij verliest  negen zetels, waardoor de grote winst van 1982 bijna geheel verdampt. Nijpels ziet zich na scherpe interne kritiek genoodzaakt terug te treden als fractievoorzitter. Hij wordt opgevolgd door  Joris Voorhoeve. De coalitie met het CDA wordt voortgezet, al is de positie van de VVD verzwakt en die van het CDA versterkt. Die verschuiving blijkt op den duur van invloed op de sfeer: binnen met name de VVD-fractie ontstaat wrevel over de dominante houding van het CDA. Daarbij leidt het aanhoudende bezuinigingsbeleid en de daarbij behorende herziening van de sociale zekerheid op den duur tot gemor. In mei 1989 komt de ontevredenheid tot uitbarsting bij het beoordelen van een Nationaal Milieubeleidsplan. Met name de voorgenomen afschaffing van het reiskostenforfait wil de VVD-Tweede Kamerfractie niet voor haar rekening nemen. Lubbers oordeelt dat de tegenstellingen onoverbrugbaar zijn en het kabinet valt.

Affiche VVD Tweede Kamerverkiezingen 1989. DNPP

Bij de verkiezingen die volgen verliest de VVD nog eens vijf zetels en hoewel een voortzetting van de samenwerking technisch gezien nog mogelijk is, kiest het CDA ervoor het nu met de PvdA te proberen. Voorhoeve maakt plaats voor Frits Bolkestein, die met een krachtig oppositiegeluid de VVD in de jaren negentig weer naar zetelwinst leidt.

Lees meer over de VVD